Η ΟΧΕ Β. Σποράδων βρίσκεται (άνοιξη 2024) σε φάση επικαιροποίησης προκειμένου να εναρμονιστεί με τις νέες συνθήκες και με τις απαιτήσεις της νέας προγραμματικής περιόδου 2021-2027 του Προγράμματος «Θεσσαλία». Τα παρακάτω περιγράφουν την ΟΧΕ όπως καθορίστηκε κατά την έναρξή της το 2018.

21 Φεβρουαρίου 2019

Η Ολοκληρωμένη Χωρική Ανάπτυξη στο Πλαίσιο του ΕΣΠΑ 2014 – 2020

Οι Ολοκληρωμένες Χωρικές Επενδύσεις (ΟΧΕ) αποτελούν εργαλείο ολοκληρωμένης χωρικής ανάπτυξης, το οποίο καθιερώνεται στο πλαίσιο της Πολιτικής Συνοχής για την περίοδο 2014 - 2020. Σύμφωνα με το ΕΣΠΑ 2014 - 2020 και τις σχετικές οδηγίες του Υπουργείου Οικονομίας, Ανάπτυξης και Τουρισμού, οι Ολοκληρωμένες Χωρικές Επενδύσεις (ΟΧΕ) αποτελούν εργαλείο Ολοκληρωμένης Χωρικής Ανάπτυξης για την εφαρμογή αναπτυξιακών στρατηγικών συγκεκριμένων Χωρικών Ενοτήτων. Οι περιοχές αυτές, είτε παρουσιάζουν συγκεκριμένα προβλήματα που πρέπει να αντιμετωπιστούν με συνολικό τρόπο, είτε διακρίνονται για τις σημαντικές αναπτυξιακές δυνατότητες, οι οποίες μπορούν να αξιοποιηθούν και να μεγιστοποιηθούν με βάση ένα ολοκληρωμένο αναπτυξιακό σχέδιο. Ο ολοκληρωμένος χαρακτήρας της χωρικής στρατηγικής και του αντίστοιχου σχεδίου υλοποίησης, θα πρέπει να εξασφαλίζεται με τη συμπληρωματικότητα και τη συνεκτικότητα των προτεινόμενων δράσεων.

Οι Ολοκληρωμένες Χωρικές Επενδύσεις (OXE) μπορούν να χρηματοδοτούνται από τα Ευρωπαϊκά Διαρθρωτικά και Επενδυτικά Ταμεία (ΕΔΕΤ), μέσω συνδυασμένων επενδύσεων, αναφερόμενες σε δύο τουλάχιστον Άξονες Προτεραιότητας και με συνδυασμό μίας ή περισσοτέρων συμπληρωματικών Επενδυτικών Προτεραιοτήτων από διαφορετικούς Θεματικούς Στόχους, ενός ή περισσοτέρων Επιχειρησιακών Προγραμμάτων. Όπου κρίνεται απαραίτητο, δράσεις χρηματοδοτούμενες από συγκεκριμένα μέτρα των Ταμείων ΕΓΤΑΑ και ΕΤΘΑ, μπορούν να συμπληρώσουν τις ΟΧΕ.

Κύριος στόχος της ΟΧΕ είναι η επιτάχυνση και η μεγιστοποίηση της ανάπτυξης συγκεκριμένων υποπεριοχών μιας Περιφέρειας οι οποίες, αφ’ ενός παρουσιάζουν αναπτυξιακή υστέρηση έναντι άλλων περιοχών της Περιφέρειας λόγω μόνιμων γεωγραφικών, γεωφυσικών ή / και κοινωνικών / δημογραφικών μειονεκτημάτων, αφ’ ετέρου ενδεχομένως να παρουσιάζουν συγκριτικά αναπτυξιακά πλεονεκτήματα τα οποία παραμένουν αναξιοποίητα. Αυτός ο κύριος στόχος επιτυγχάνεται, εφ’ όσον οι ΟΧΕ για μια συγκεκριμένη περιοχή πληρούν ορισμένα κριτήρια / προϋποθέσεις, τόσο ως προς τον σχεδιασμό τους και τον προγραμματισμό των δράσεων, όσο και ως προς την υλοποίηση των δράσεων.

Στο πλαίσιο του ΕΣΠΑ η Ολοκληρωμένη Χωρική Επένδυση καλείται να αντιμετωπίσει συγκροτημένα (και όχι μερικώς κατά Επενδυτική Προτεραιότητα και Θεματικό Στόχο) τις ιδιαίτερες προκλήσεις στο χωρικό επίπεδο όπου εμφανίζονται και να μεγιστοποιήσει τα οφέλη από το ΕΣΠΑ σε χωρικό επίπεδο, οργανώνοντας κατάλληλες συνέργειες Θεματικών Στόχων, Επενδυτικών και Διαρθρωτικών Ταμείων και Προγραμμάτων αλλά και παράλληλων πολιτικών και πηγών χρηματοδότησης

Η Χωρική Ανάπτυξη των Βορείων Σποράδων στο πλαίσιο του Ε.Π. «Θεσσαλία 2014-2020»

Στο Περιφερειακό Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Θεσσαλίας 2014 – 2020 (ΠΕΠ) το εργαλείο της ΟΧΕ προβλέπεται να αξιοποιηθεί στην περιοχή των Νήσων Βορείων Σποράδων (Σκιάθος, Σκόπελος, Αλόννησος, Περιστέρα, Κυρά Παναγιά, Γιούρα, Πράσσο, Σκάτζουρα), προκειμένου να αποτελέσει μοχλό αειφορικής ανάπτυξης τόσο για την ίδια την περιοχή που αφορά, όσο και για ολόκληρη την Περιφέρεια.

Οι περιοχές αυτές αντιστοιχούν σε μικρό μέρος της έκτασης και του πληθυσμού της Περιφέρειας Θεσσαλίας, αλλά το ειδικό τους βάρος, με αιχμή τον τουρισμό, είναι σημαντικό, με κύριο χαρακτηριστικό τον εποχικό καλοκαιρινό τουρισμό ο οποίος εμφανίζεται μαζικός στην Σκιάθο, μέτριας μαζικότητας στη Σκόπελο και ήπιος στην Αλόννησο. Συγκεντρώνουν επίσης αξιόλογες παραγωγικές δυνατότητες, κυρίως στους τομείς της γεωργίας και της αλιείας.

Επιπρόσθετα, συγκεντρώνουν σημαντικό πολιτιστικό και φυσικό πλούτο, ενδεικτικά αναφέροντας το Θαλάσσιο Πάρκο Αλοννήσου, Βυζαντινά Μνημεία, Κηρυγμένα (Ναυάγια) Κλασσικής περιόδου αλλά και της Νεότερης, παραδοσιακούς οικισμούς κ.ά. Ωστόσο, στο εσωτερικό των νησιών εμφανίζονται προβλήματα τόσο ως προς το περιβάλλον, όσο και ως προς την ενίσχυση και την απόδοση μιας περισσότερο αειφορικής τουριστικής δραστηριότητας. Παράλληλα τα νησιά αντιμετωπίζουν τα βασικά προβλήματα που συνεπάγεται η νησιωτικότητά τους: προβλήματα προσπελασιμότητας, ειδικά κατά τους μήνες με περιορισμένη τουριστική κίνηση, περιορισμένες δυνατότητες ανάπτυξης της μεταποίησης και της γεωργίας, καθώς και προβλήματα στην αλιεία που συνδέονται με τη μείωση των αλιευμάτων, την έλλειψη σύγχρονων μέσων αλιείας αλλά και τη γήρανση του πληθυσμού των αλιέων.

Αντιθέτως, η αναγνωρισιμότητά τους και επισκεψιμότητά τους, αποφέρει οικονομική δραστηριότητα και μεγέθη σημαντικά, ενισχύοντας και την απασχόληση, έστω και μόνο κατά την περίοδο υψηλής τουριστικής κίνησης. Με την εφαρμογή της Ολοκληρωμένης Στρατηγικής στα νησιά των Βορείων Σποράδων, στην οποία εκτός των τριών μεγάλων νησιών συμπεριλαμβάνονται και όλα τα μικρότερα νησιά αλλά και ο περιβάλλων θαλάσσιος χώρος των Βορείων Σποράδων, θα συσχετιστούν δράσεις προστασίας του περιβάλλοντος και ποιότητας ζωής, ενίσχυσης της επιχειρηματικότητας και της απασχόλησης, βελτιώσεις της προσπελασιμότητας, και όποιες άλλες προκύψουν μέσα από το Επιχειρησιακό Σχέδιο, αναμένοντας να δοθεί στήριξη στα ίδια τα νησιά των Βορείων Σποράδων, ώστε να βελτιώσουν τις συνθήκες διαβίωσης σε αυτά και αειφορικής ανάπτυξής τους και  να αποτελέσουν κινητήρες ανάπτυξης όλης της Περιφέρειας Θεσσαλίας.

Το αναμενόμενο αποτέλεσμα είναι η δημιουργία πολλαπλασιαστικού οφέλους και επιδράσεων, τόσο εντός της συγκεκριμένης ζώνης της ΟΧΕ, όσο και ευρύτερα αυτής στη Θεσσαλία, συνδέοντας άμεσα τις περιοχές και δρώντας συνεργατικά και αναπτυξιακά.